Jak projektować publikacje naukowe? Praktyczne wskazówki

Elementy publikacji naukowych

Publikacje naukowe to najczęściej monografie lub artykuły naukowe w czasopismach. Zawierają oryginalne opisy badań, obserwacji, teorii czy spostrzeżeń uzupełniających dotychczasową wiedzę z konkretnej dziedziny. Publikacją naukową może być książka, podręcznik dydaktyczny czy materiały konferencyjne lub artykuł.

Wyróżnia się 3 typy publikacji naukowych: źródłowe, przeglądowe i polemiczne.

Źródłowe opisują badania własne autora albo zespołu naukowego (np. książki naukowe i inne wydawnictwa zwarte);

Przeglądowe - zbierają i konfrontują ze sobą wnioski z wielu publikacji źródłowych (np. artykuł do czasopisma).

Polemiczne publikowane są zwykle w formie listu odwołującego się do wcześniejszych publikacji.

Publikacje naukowe powinny spełniać ścisłe kryteria poprawności. W naszym artykule odnosimy się do tego, jak wygląda publikowanie prac źródłowych i przeglądowych.

Okładka i strona tytułowa

Zwarta publikacja naukowa cechuje się zwykle prostą okładką. Zawiera ona jeden przewodni motyw graficzny (np. tematyczne zdjęcie, szkic, obraz, abstrakcyjna grafika itp.) oraz jednolite tło. Znajdują się na niej także:

• front okładki: tytuł publikacji; imiona i nazwiska: autora (badacza), autorów, redaktora lub zespołu redakcyjnego, logo i nazwa instytucji wydającej;
• rewers okładki: numer wydania i rok publikacji, rekomendacje i recenzje, ISBN.

Zobacz też: Jak zrobić okładkę na książkę. Praktyczny poradnik projektanta

Strona tytułowa publikacji naukowej powinna zawierać: tytuł publikacji; informacje, kim jest autor lub członkowie zespołu redakcyjnego; informacje o wydawcy (nazwa, gdzie opublikowano dzieło itp.); numer wydania i rok publikacji, numer ISBN, informacje o finansowaniu, słowa kluczowe.

Streszczenie i słowa kluczowe

Streszczenie (abstrakt) zajmuje zwykle od 200 do 300 słów. Stanowi krótki opis tego, co znajduje się w pracy, skąd wziął się pomysł, jaki jest cel badawczy itd. W przypadku prac naukowych uwzględnia się słowa związane z tematem badań (zwykle 3-5 dla pojedynczego artykułu). Dzięki nim czytelnik może łatwiej odnaleźć pracę w naukowych bazach danych.

Wprowadzenie i cel badania

Wstęp zawiera zwięzłe omówienie obecnego stanu wiedzy związanej z tematem publikacji. Wyjaśnia powody podjęcia badań oraz podaje oczekiwany efekt.

Metodologia i materiały

Zawiera opis metody, materiałów i narzędzi wykorzystanych w badaniach. Opis powinien być napisany zrozumiale, tak by inni naukowcy mogli go powtórzyć.

Wyniki i dyskusja

W tej części opisuje się i omawia rezultaty przeprowadzonych badań oraz relacje między nimi.

Podsumowanie i wnioski

Autor zawiera w nich streszczenie wyników i dyskusji, informacje o potwierdzeniu hipotez badawczych, implikacje wyników dla innych dyscyplin, ograniczenia oraz dalsze perspektywy badawcze.

Bibliografia, spis tabel, ilustracji, rycin

Stanowią spis materiałów źródłowych, które posłużyły stworzeniu pracy. Bibliografia może być podzielone na literaturę przedmiotu i podmiotu badań. Spisy sporządza się w formie spisu treści.

Lista cytowań, indeks nazwisk lub pojęć

Lista cytowań zawiera dokładne odnośniki do prac zacytowanych w publikacji. W publikacjach często umieszcza się również indeksy pozwalające znaleźć pojęcia istotne dla czytelnika.

Najlepsze praktyki projektowania publikacji naukowych

Przygotowanie okładki oraz wkładu można zlecić profesjonaliście. Książkę czy czasopismo można też zaprojektować samodzielnie, używając darmowych narzędziach online (np. Canva). Oferuję one gotowe szablony, które ułatwią Ci pracę.

Przygotowując projekt, pamiętaj o kilku zasadach.

Dostosuj projekt graficzny do wymagań wydawnictwa naukowego

Najlepiej od razu zapoznać się z wytycznymi wydawcy. Najczęściej jest nią instytucja naukowa, mająca określoną identyfikację wizualną oraz styl. Warto się na niej wzorować.

Zdecydowanie łatwiej, gdy książka lub inna publikacja jest częścią serii wydawniczej, posiadającej konkretną szatę graficzną. Aby sprawdzić zgodność layouty z wersją fizyczną, warto zlecić wydruk próbny.

Unikaj nadmiaru informacji i niepotrzebnej komplikowania

Publikację naukową powinien cechować minimalizm: jeden główny motyw graficzny na okładce, jednolite tło, ciemny tekst na jasnym tle. Niewskazane jest stosowanie krzykliwych nagłówków, czy łączenie jaskrawej kolorystyki albo eksperymentalnych fontów.

Zadbaj o czytelność tekstu: Typografia czcionki

Typografia pracy powinna być zadaniem jednego grafika. Zapewni to publikacji spójność wizualną.

Dla tekstu w książce lub czasopiśmie najlepiej wybierać fonty szeryfowe. Są one bardziej czytelne i przyjaźniejsze dla czytelnika. Nagłówki i tytuły można projektować w fontach bezszeryfowych.

W projekcie najlepiej zdecydować się na maksymalnie 2-3 typy fontów. Więcej na temat ich doboru przeczytasz tutaj: Rodzaje czcionek, czyli jak wybrać czcionkę idealną.

Używaj jasnych i zrozumiałych terminów oraz definicji

Jeśli wyłącznie projektujesz publikację do druku, prawdopodobnie nie będziesz pracować z tekstem. Jeśli jednak jesteś autorem (np. artykułu do czasopisma), to postaraj się, by przekaz zrozumiał nawet odbiorca spoza dziedziny.

Częstą wśród naukowców bywa klątwa wiedzy, czyli operowanie skomplikowaną terminologią w stosunku do osób, które nie potrafią jej rozszyfrować. Nawet trudne zagadnienia oraz definicje warto przekładać na prostszy język, a także – w miarę możliwości – unikać wielokrotnie złożonych i zawiłych zdań.

Stosowanie jednolitej notacji i formatowania

Każdy wydawca (uniwersytet, wydawnictwo naukowe lub inna instytucja) ma indywidualne wymagania co do stylu cytowania czy bibliografii. Często zależą one także od konkretnej dziedziny.

Przykładowo styl APA stosuje się dla nauk humanistycznych i społecznych, Vancouver dla nauk medycznych czy IEEE dla prac technicznych. Niektóre czasopisma w Polsce mają indywidualne wytyczne.

Wskazówki dotyczące projektowania publikacji naukowych

Książka czy inny tekst naukowy opracowywane są zwykle etapami. Pomaga to usystematyzować zgromadzoną wiedzę i przekazać ją w przystępny sposób.

Planowanie i organizacja pracy nad publikacją naukową

Przygotowanie publikacji naukowej można podzielić na dwa etapy. Pierwszy odnosi się do projektowania treści, drugi – opracowywania strony wizualnej.

Część związaną z pisaniem warto najpierw zaplanować, stawiając pytania badawcze, na które ma odpowiadać publikacja. Istotna dla zarządzania czasem okazuje się praca nad stworzeniem struktury tekstu, robienie notatek i porządkowanie ważnych zagadnień.

Redagowanie i korekta tekstu

Redagowanie i korekta tekstu obejmują warstwę językową (styl naukowy, błędy językowe, jednolita notacja, przecinki, znaki diakrytyczne itp.). Zwykle wydawca zleca je profesjonalistom z instytucji albo z zewnątrz.

Praca z ilustracjami i tabelami

Wszelkie obrazy w pracy powinny być czytelne, opisane oraz nie wykraczać poza marginesy. Podobnie sprawa ma się z tabelami. Dla ilustracji, tabel, rycin czy wykresów sporządza się spis.

Wykorzystanie narzędzi do tworzenia publikacji naukowych

Istnieje wiele profesjonalnych narzędzi i programów dla naukowców, które mogą ułatwić oraz przyspieszyć tworzenie publikacji naukowej.

Do przypisów w pracach wykorzystuje się często aplikacje EndNote, Zotero lub Mendeley. Coogle umożliwia proste tworzenie map myśli. Omeka to z kolei darmowy CMS (system zarządzania treścią) dla kolekcji cyfrowych online.

Podsumowanie

Wydawnictwa naukowe muszą być przygotowywane w strukturze określonej przez ogólnie przyjęte naukowe standardy. Ich zadaniem jest przekazywanie zaawansowanej wiedzy w sposób nie tylko rzetelny, ale i przejrzysty. Badania i wnioski powinny być ustrukturyzowane, uzasadnione i okraszone prostą, ale atrakcyjną szatą graficzną.

Masz pytania dotyczące druku publikacji naukowych? Szukasz doświadczonego partnera, który go zrealizuje? Zapraszamy do kontaktu! Wydrukujemy nie tylko książki, czasopisma czy materiały konferencyjne, ale i teczki albo zakładki, które uatrakcyjnią Twoje materiały. Oferujemy też wydruk próbny cyfrowy.