Jak dobrać format książki przed wydaniem?

Co wpływa na wybór odpowiedniego formatu książki?

Jeśli planujesz wydać publikację, z pewnością przyjdzie Ci stanąć przed wyborem formatu. Decyduje on m.in. o łamaniu i składzie tekstu, doborze fontu i jego rozmiarze, marginesach, interliniach (przerwy między wersami tekstu), opracowaniu i umieszczeniu grafik, ilustracji czy tabel. Dobór formatu dla książki oraz właściwe rozmieszczenie poszczególnych elementów treści wpływa na czytelność tekstu, odbiór książki oraz atrakcyjność lektury.

Aby wprowadzić pewne ogólne standardy przy doborze formatów, w większości państw na świecie (wyjątki: USA, Meksyk, Japonia i Kanada) wprowadzono normę ISO 126. Wyznacza ona podstawowe formaty papieru, dostosowane do różnego rodzaju materiałów do wydruku.

O doborze odpowiedniego formatu przed wydaniem książki decydują m.in.:

1. Wymiar papieru użytego do druku – znormalizowane papiery mogą mieć postać arkuszy lub zwojów stosowanych w odpowiednich typach maszyn drukarskich (arkuszowych albo zwojowych). Na arkuszach drukuje się zwykle broszury, książki i inne publikacje niskonakładowe itd., natomiast na zwojach – czasopisma, gazety czy książki wielonakładowe.
2. Treść książki (charakter publikacji) – gdy dzieło posiada treści skierowane do odbiorcy masowego, drukuje się zwykle w standardowych formatach mniejszych, posiadających praktyczny charakter. Z kolei publikacje naukowe czy wzniosłe lepiej prezentują się w formatach większych.
3. Przeznaczenie dzieła – inaczej: sposób jego użytkowania czy transportowania. Jeśli wydajesz publikację kieszonkową (notes, dzienniczek, ulotki składane), zdecydowanie lepiej wybrać mniejsze wymiary, a czasami również lepszej jakości papier lub twardą oprawę (by materiał szybko się nie niszczył). Jeśli książkę umieszczać się będzie raczej na półce w biblioteczce, można zastosować inne pochodne rozwiązania.
4. Budżet, jaki posiadają autor lub wydawnictwo – o wyborze formatu decydować mogą również finanse, zwłaszcza gdy mamy do czynienia z self-publishingiem. Format powinien umożliwiać prawidłowe wycięcie druku z arkusza. Warto pamiętać, że włókna muszą się układać równolegle do grzbietu książki, zapewniając jej okładce i kartkom stabilność.

Rodzaje formatów papieru dla książek, czyli wydawnicze ABC

Podstawowe formaty papieru dla książek to A, B i C. Powstały w XX wieku, gdy w druku wprowadzono wielkoprzemysłowe technologie produkcyjne oraz nastąpiła unifikacja maszyn drukarskich. Ustalono wówczas, że proporcje boków określać będzie stosunek boku kwadratu do jego przekątnej, ponieważ przy każdym kolejnym złożeniu proporcja boków pozostaje jednakowa. Wartymi uwagi pojęciami są również:

• format netto – powstały po obcięciu spadów; rozmiar gotowego produktu poligraficznego (w naszym wypadku książki);
• format brutto – format surowy, czyli obowiązujący przez przycięciem spadów do ostatecznego formatu publikacji.

Przyjrzyjmy się propozycjom poszczególnych formatów, w jakich można wydać książkę.

Format A

Rozmiary arkusza formatu A dla poszczególnych oznaczeń w milimetrach (mm) wynoszą:

• A0 - 841 x 1189,
• A1 - 594 x 841,
• A2 - 420 x 594,
• A3 - 297 x 420,
• A4 - 210 x 297,
• A5 - 148 x 210,
• A6 - 105 x 148,
• A7 - 74 x 105,
• A8 - 52 x 74,
• A9 - 37 x 52,
• A10 - 26 x 37.

Zastosowanie:

Format A jest formatem podstawowym, do którego odnoszą się wszystkie pozostałe. Najpopularniejszym w przypadku książek jest A5 o standardowych wymiarach papieru do drukarki lub ksero, który złożymy na pół. W formatach większych od A4 drukuje się plakaty czy roll-up, w mniejszych — pocztówki, winietki czy wizytówki.

Składając arkusz z literką A na trzy części wzdłuż wysokości uzyskuje się format DL o wymiarach 99 x 210 (mm). Wykorzystuje się go często dla takich materiałów jak foldery, ulotki czy zaproszenia. Ponadto w druku ulotek często sprawdza się również arkusz A6.

Format B

Formaty arkusza z literką B posiadają następujące wymiary w mm:

• B0 - 1000 x 1414,
• B1 - 707 x 1000,
• B2 - 500 x 707,
• B3 - 353 x 500,
• B4 - 250 x 353,
• B5 - 176 x 250,
• B6 - 125 x 176,
• B7 - 88 x 125,
• B8 - 62 x 88,
• B9 - 44 x 62,
• B10 - 31 x 44.

Zastosowanie:

Szereg B jest podstawowym formatem w branży drukarskiej, stąd najczęściej określa się nim format maszyn drukarskich. Pierwotnie format B był obszarem roboczym z dodatkowymi marginesami technicznymi, które obcinano, by osiągnąć format A. Dla materiałów przeznaczonych do druku offsetowego, na maszynach pełnoformatowych, najbardziej efektywne i opłacalne medium stanowi papier w formacie B1.

Format C

Ponieważ wykorzystuje się go głównie, drukując koperty, nie ma sensu omawiać formatu C w niniejszym artykule.

Podsumowanie

Podsumowując, każda książka jest inna, a wymiary, jakie posiadać będzie pojedynczy arkusz, dobiera się w zależności od wymiarów papieru użytego do druku, treści dzieła, jego przeznaczenia oraz budżetu, którym dysponujemy. Zamierzając drukować tekst dedykowany odbiorcy masowemu (np. powieść), który widnieć będzie na księgarnianych półkach, postaw na standardowe formaty, A4 czy A5. Dla publikacji eleganckich i niecodziennych lepszym wyborem mogą się okazać formaty niestandardowe.

Szukasz doświadczonej drukarni, która zadba o wysoką jakość Twoich materiałów? Możemy Ci pomóc. Skontaktuj się z nami już teraz.